Ande puranyi vrema…

Amare dada vurdonenca phirnas. Le rom andel cerbi trainas. Anglal marenas andej phuv belya thaj opral shomas beranda. Pal riga marenas andej phuv kile te phanden e cerba kilodoranca. Kaj le cerbako muk umblavenas uluv Kana vazdelaspe e balval, le cerbi tordyomas muj mostre.

La romnya ulavenas mashkar pende sa‚ so rodine drabarimasa, thaj le rom ulavenas mashkar pende le love, save lenas palal grast. Denas love vel phure thaj le nasvale manushen, kon chi kernas butyi.

Le rom kerenas o krechuno, nyevo bersh, patradyi thaj rusaja. Po krechuno thaj nyevo bersh phirenas andel khera thaj cerhi, thaj gilyabenas gilya, andel gilya shonas penge nyamonge anava.

Pel bare dyes savore huravenaspe shukares. Le romnya khuvenas andel chunri galbi thaj lenas ando shero dikhlo, sudo xurde somnakune galbenca, thaj le sheja khuvenas andel chunri chipti. Le mursh phiravenas bare thaj cine kochaka. Andel bare kochaka chi phandavenaspe. Unyi manushen sas rupune rovlya andel vast.

Pel bare dyes kiravenas xamasko, sako felo lashe xabenata. Kiravenas shax horezosa, shonas ande leste sako felo mas hamime, balesko mas, bakrano mas, gurvano mas.

O shavo thaj e shej nashenas kheral, kana chi denas leske la sha. Unyivar o shavo nashavelas la sha, kana nasles love te del ande la shake dadesko vast.

Kana arakhadyolas ekh shavoro vaj ekh shejori, ekh kaver zhuvlyi phirelas ande sako cerha pajesa te shorel ekh cerra paji andel cerhi, thaj le rom shudenas lake somnakune thaj rupune love andej vedra. Le mursh shudenas somnakune, haj le zhuvlya rupune love andej vedra.

Kana bolenas le shavores, denasles le kirvesko anav, kana bolenas la shejora, denasla la kirvako anav. Le phure romnya shonas kal shavorengi thaj shejorangi korr czinoro gonoro pe baxtyate, ande leste shonas sako felo char thaj kashteski kozha.

Kana merelas varikon, le manush avenas te praxonles. Kana ingreneas o groposhovo anda o kher te praxon le mules, trubulas te shoren paji ande leski vurrna. Kana mukhenas le mules andej gropa, sakon shudelas po-po’k bumyika phuv pala leste thaj phennas: ,,T’avel vushoro e posh po muj lesko”.

O maj pashuno nyamo le mulesko nas slobodo te phiravel e stady po shero inja dyes, thaj nas slobodo chi te thovelpe, chi te paruvel, chi te randelpe.

Kana varkon shudelas e zhalya, shudelas le kale gada tela peske punre shorelas mol pe lende thaj khelelas pe lende thaj phabarelasle. Pel bersheski pomana kaj e meselya vi gilyabenas, vi khelenas. Angla la pomanako xabe le rom xalavenas penge vest. Kaj le pomanaki mese ya trubulas te ashaven ekh than slobozime. O gazda trubulas te zumavel anda sako felo xabe maj anglal savorendar.

Pej pomana ando xabe chi shonas purum vaj piperi t n’avel kerko le muleske.

Pej pomana, kana penas ratyija vaj mol, maj anglal shorenas anda o poharo cerra pej phuv thaj phennas: ,,t’avel e phuv vushoro pe leste”.

Kana zhanas andej murmunca ko praxome manush, ingrenas bera vaj mol, penas thaj shorenas ek cerra pej gropa, thaj le shushe poharura ashavenasle kothe.

(Eredeti megjelenés: ROM SOM, 1995)